Maart: Klein erfgoed om te koesteren

Onze regio's zijn als een schatkist: vol schitterende plekken, verrassende vondsten en onontdekte parels. Met goed beheer maken we de schatkist nog voller: hoe beter we voor onze landschappen zorgen, hoe meer we ervan terug krijgen.



Delen

Net als hagen en houtkanten, knotbomen en hoogstamboomgaarden, zijn ook kleine erfgoedelementen zoals veldkapelletjes en bakovens, onlosmakelijk verbonden met ons landschap. Ze vertellen ons boeiende verhalen uit de lokale geschiedenis en getuigen van oude gebruiken. Ze weten dan ook bij velen een sentimentele snaar te raken. Dat kleine erfgoed moeten we dus koesteren, net als de landschappen zelf! 

Voor de regionale landschappen is dat een vanzelfsprekendheid. Dat bewijzen de veelheid aan kleine en grotere erfgoedprojecten die we op ons palmares hebben staan. We geven kapelletjes een facelift, vormen ijskelders en bunkers om tot winterverblijfplaatsen voor vleermuizen en knappen oude bakovens op. We restaureren ook oude muren, kruisbeelden, bronplaatsen en waterputten, druivenserres of bijzondere toegangspoorten.

Naast de restauratie van het bouwkundig element, proberen we ook het omringende landschap, dat er onlosmakelijk mee verbonden is, mee op te waarderen. Zo zorgen we voor een mooie verweving tussen verleden en toekomst, tussen natuur en cultuur. Maar bovenal, we brengen het erfgoedelement weer tot leven.

Voor de opknapwerken kunnen we vaak beroep doen op maatwerkbedrijven. Indien nodig schakelen we ook specialisten in zoals restaurateurs.

Meer weten over de erfgoedprojecten in jouw regio? Kijk op de website van jouw regionaal landschap

© RLNH - Craenenskapel - Aarschot

Enkele projecten in de kijker

Herstel van bakovens

Elke hoeve had vroeger zijn eigen bakoven. Wekelijks werd er brood gebakken en taart op feestdagen! Vaak bevond de bakoven zich in een vrijstaand bakhuisje op het erf. De ovens bestonden uit een bakstenen vloerplaat en een koepelgewelf uit leem of baksteen. Met stookte ze heet op hout.

De interesse om vervallen bakovens te restaureren nam de laatste jaren toe! Liefhebbers wekken de baktraditie lokaal weer tot leven en brengen zo buurten opnieuw samen.

Publicatie 'Vuur doet leven' Boek 'Bouwen om te bakken'
© RLD - Herstel bakhuis De Fonteyn - Oud-Heverlee
© RLD - Herstel vloerplaat bakoven - Bierbeek
© RLNH - Herstel ovenkoepel - Holsbeek
© RLNH - Buitenzijde ovenkoepel - Holsbeek

IJskelders

In de 18e en 19e eeuw bouwden rijke kasteelheren een ijskelder op hun domein. Ze stockeerden er natuurijs, gewonnen uit de kasteelvijvers, om het later op het jaar te gebruiken om dranken, voedingswaren en zelfs ruimten te koelen. Ook tegen koorts en kwalen gebruikte men ijs als remedie. Tegenwoordig geven we ijskelders een tweede leven als winterverblijfplaats voor vleermuizen.

Brochure IJskelders in Vlaams-Brabant
© RLD - Herstel toegang ijskelder Arenberg Heverlee
© RLD - Kuip ijskelder Arenberg Heverlee
© RLD - met ijs gevulde kuip Arenberg

Religieus erfgoed

In het landschap kom je kapelletjes in allerlei vormen en maten tegen. Van mini-kerkjes tot eenvoudige boomkapelletjes. Veldkapelletjes werden vroeger opgericht uit dankbaarheid of als gevolg van een gelofte. Ze hadden bijna altijd te maken met een bijzondere gebeurtenis van een familie, wijk of buurt. 

© Natuurpunt Zemst - Parkbos Wormelaar Zemst

In Asse ontdek je in een prachtig landschap de processieommegang aan de Kruisborrekapel. Een legende maakte van de omgeving van de Kruisborre een bedevaartsplek en verschillende veldkapellen en kruisen werden langs de weg opgericht als dank voor verkregen gunsten. Een groot deel van de kapellen werd gerestaureerd en ook de trage wegen werden door de gemeente opgewaardeerd. Langs verschillende wandelingen kan je het landschap en haar geschiedenis gaan verkennen.

© RLBK - Heilig Hartbeeld - Perk
© RLNH - Craenenskapel - Aarschot

Waterputten, bronnen en putwippen

Voor de introductie van leidingwater in de tweede helft van de 20ste eeuw was de waterput de belangrijkste leverancier van water. Op elk dorpsplein en bij elke hoeve vond je wel een waterput. Om het water uit de put te halen, waren er verschillende methodes. Waar het grondwater slechts enkele meters diep zat, gebruikte men een ‘putwip’, een handige houten hefboom waarmee men snel een emmer kon vullen. Zat het water dieper, dan moest men meer moeite doen en gebruik maken van een katrol of een windas.

© RLDV - Putwip - Zoersel
© RLD - Herstel waterput dorpskern Haasrode
© RLD - Herstel bron De Kluis Oud-Heverlee

Dit artikel is onderdeel van de campagne "Ontdek jouw #regionalelandschatten". 

In elk regionaal landschap valt er heel wat te beleven én wordt er druk gewerkt aan het beheer van het landschap. Elk Landschap is als het ware een schatkist. 

De Regionale Landschappen nemen je in 2023 mee op ontdekkingstocht doorheen Vlaanderen en de werking van onze organisatie. Je krijgt maandelijkse tips van onschatbare waarde zoals informatie over toffe activiteiten tot praktische kennis in en over onze prachtige landschappen.

Ontdek jouw #regionalelandschatten